سوله استاندارد و تمام ویژگی‌های یک سوله استاندارد

در سال‌های گذشته به دلیل عدم توجه به ویژگی‌های سوله استاندارد، اتفاقات ناگواری در برخی از نقاط کشور رخ داد. اما الان، همه سوله‌ها براساس استانداردهای خاصی تولید می‌شوند که امنیت ساختاری و عملکردی آن‌ها را تضمین می‌کند. برای احداث یک سوله، باید به موارد مختلفی مثل متراژ استاندارد، جنس و فوندانسیون یک سوله استاندازد و مواردی که ایمنی و استحکام سوله را افزایش می‌دهد توجه کنیم.

در این مقاله به سوله استاندارد صنعتی، متراژ سوله استاندارد و ویژگی‌های آن می‌پردازیم.

سوله استاندارد چیست؟

سوله استاندارد، سوله‌ای است که به‌اصطلاح «مهندسی‌ساز» است و تمام مراحل  ساخت‌و‌ساز آن، از نقشه‌کشی تا اجرا، براساس استانداردهای سوله سازی است. تعریف سازمان مهندسی از سوله استاندارد به‌شکل زیر است:

«سوله‌ای که زیرسازی و نوع فرآیند فونداسیون آن مطابق با وزن نهایی سوله انجام شود، کیفیت فولاد اسکلت فلزی و دفترچه محاسبات سوله مورد قبول مراجع نظارتی و مطابق با سازه نهایی باشد، گواهی کنترل کیفیت و برگه‌های بازرسی، دریافت و به تأیید مراجع محاسب سازه رسیده باشد.»

از آنجا سوله‌ها انواع مختلفی ازنظر بدنه، کاربرد، مدل و اندازه دارند، استانداردهای مختلفی نیز برای آن‌ها تهیه شده است. مواردی که در همه سوله‌های استاندارد در نظر گرفته می‌شود شامل ابعاد دهانه، طول، عرض، ارتفاع و شیب سوله است که همگی باید به تایید سازمان مقررات ملی ساختمان برسد.

ما در اینجا ویژگی‌های یک سوله استاندارد را بررسی می‌کنیم.

ویژگی‌های یک سوله استاندارد

یک سوله استاندارد شهرک صنعتی باید از نظر جنبه‌های زیر استاندارد باشد:

• طراحی و ساختار: سوله استاندارد معمولاً دارای یک شکل مستطیلی یا مربعی با سقف شیب‌دار است.
• جنس: سوله استاندارد معمولاً از مواد استاندارد‌‌شده مانند چوب، فلز (معمولاً فولاد گالوانیزه) یا وینیل ساخته می‌شود که دوام و مقاومت زیادی در برابر آب‌وهوا دارند. متریال مورد استفاده در هر سوله استاندارد بسته به اندازه، کاربرد و هزینه‌ها، مشخص می‌شود.
• ابعاد: ابعاد سوله لازم است استاندارد باشد. با توجه به اهمیت این موضوع، ما در بخش بعدی مقاله به‌طور کامل به استاندارد‌سازی ابعاد می‌پردایم.
• ویژگی‌ها: شامل ویژگی‌های استاندارد مانند درب‌های دوتایی برای دسترسی آسان، تهویه اولیه از طریق دریچه‌ها یا پنجره‌ها و گاهی اوقات یک مکانیسم قفل برای امنیت است.
• فونداسیون: بسته به خاکی که سوله روی آن ساخته می‌شود و همچنین ابعاد و نوع سوله، فونداسیون آن مشخص می‌شود. فونداسیون، معمولا از جنس بتن، فولاد و چوب است و به‌شکل اختصاصی برای هر بنایی طراحی می‌شود.
• کف‌پوش: انتخاب کف‌پوش مناسب نیز یکی از جنبه‌های ساخت یک سوله استاندارد است. کف‌پوش باید بهداشتی و مقاوم بوده و امکان تمیزکردن آسان آن فراهم باشد.

ابعاد سوله استاندارد

ابعاد سوله استاندارد (ارتفاع، طول و عرض) به‌شرح زیر است:

ارتفاع سوله استاندارد

ارتفاع سوله استاندارد بین4 الی 25 متر است. از آنجا که ورق‌های مورد استفاده معمولا 6 متری هستند، ارتفاع از 3 متر شروع شده و افزایش می‌یابد. میزان ارتفاع به استفاده، نوع تجهیزات و ماشین‌آلات وابسته است. ارتفاع سوله در قسمت تاج، با توجه به عرض و شیب مشخص می‌شود. هرچه شیب بیشتر و عرض کمتر باشد، ارتفاع تاج بیشتر است.

متراژ سوله استاندارد (طول و عرض)

طول یک سوله استاندارد معمولا 90 متر است و برای افزایش استحکام سازه باید فاصله بین تیر و ستون‌های داخل سوله بین 6 تا 9 متر باشد. طول سوله ممکن است براساس محل و نوع استفاده تغییر کند اما در هر صورت لازم است در تناسب با عرض، ارتفاع و… باشد. طول سوله تاثیر مستقیم بر دمای داخلی دارد.

عرض سوله که دهانه آن نیز نامیده می‌شود، به‌شکل معمول 20 تا 35 متر است. هرچه دهانه بزرگ‌تر باشد، آهن بیشتری برای ساخت سوله مورد نیاز است و هزینه افزایش می‌یابد.

فرایند طراحی و ساخت سوله استاندارد

فرایند طراحی و ساخت سوله استاندارد، شامل مراحل زیر است:

1. برنامه‌ریزی و طراحی: مکان، اندازه و طراحی نقشه سوله با توجه به نیازها و مقررات استاندارد.
2. تهیه مواد: تهیه تمام مواد لازم از جمله چوب، تیر فلزی، میخ و ابزار ساخت‌و‌ساز بر‌اساس جدول محاسبات سوله.
3. آماده‌سازی محل: تمیزکردن و هموارکردن محل ساخت.
4. ساخت فونداسیون: زمین در محل نصب سوله، کنده شده و فونداسیون مناسب با آن ساخته می‌شود.
5. چیدن قاب‌ دیوارها: قاب‌های دیوار را با استفاده از الوار مشخص می‌شوند و زوایای آن‌ها کاملا تراز می‌گردد.
6. نصب دیوارها: دیوارها ساخته شده وبه فونداسیون متصل می‌شوند.
7. اضافه‌کردن سقف: در بسیاری از موارد، سقف جداگانه ساخته شده و بعد روی دیوارها مونتاژ می‌شود.
8. نصب درب و پنجره: درب و پنجره در محل نصب می‌شوند.
9. کارهای پایانی: سیستم تهویه، قفسه، قلاب و … به ساختار اضافه شده، کف پوشیده می‌شود و دیوارها و سقف در صورت لزوم رنگ می‌شوند.

نقش مصالح در ساخت سوله استاندارد

مصالح، نقش مهمی در ساخت سوله‌های استاندارد دارد و به‌شکل زیر بر جنبه‌های مختلف سازه تأثیر می‌گذارد:

• دوام: مواد با کیفیت بالا ماندگاری بیشتر سوله را تضمین می‌کند.
• مقاومت در برابر تنش: انتخاب مواد مناسب موجب می‌شود سوله در برابر تنش‌های محیطی مانند باد، برف و باران شدید مقاومت کند.
• هزینه: انتخاب مواد بر بودجه کلی تأثیر می‌گذارد؛ با این حال هرگز نباید کیفیت مصالح را فدای قیمت کرد.
• زیبایی‌شناسی: مصالح بر جذابیت بصری سوله تأثیر می‌گذارد.
• عایق: برخی از مواد عایق بهتری هستند و اگر کنترل دما در سوله مهم باشد، در اولویت قرار دارند.
• وزن سازه: درصورتی‌که وزن نهایی سازه مهم باشد، لازم است از مواد با وزن کمتر استفاده گردد.
• کاربرد سازه: مواد فولادی برای کاربردهای سنگین و صنعتی مناسب هستند، اما در کاربردهای سبک‌تر امکان استفاده از چوب و یا فلز‌هایی با سطح مقطع نازک‌تر وجود دارد.
• مقاومت در برابر آتش: مواد مختلف در قابلیت احتراق سوله، نقش دارند و اگر سازه برای مصارف پرخطر استفاده شود، لازم است از مصالح ضد احتراق استفاده گردد.

سقف سوله استاندارد

سقف سوله استاندارد معمولا با شیب 10 تا 30 درصد ساخته می‌شود. اگر دهانه سوله کوچک باشد، شیب کاهش می‌یابد، در مقابل در سوله‌هایی با دهانه بزرگ، شیب سقف کمتر است.

لازم است شیب سوله با توجه به آب و هوای منطقه مشخص گردد. در مناطقی که احتمال بارش برف و باران زیاد است، بهتر است شیب سقف سوله از 15 درصد کمتر نباشد. با این حال، توجه به این نکته ضروری است که شیب بیشتر، بار باد را بیشتر می‌کند، به‌همین دلیل در مناطق بادخیز لازم است شیب سوله تعدیل گردد.

شکل سقف سوله معمولا یکی از موارد زیر است، اما می‌تواند تغییر کند:

• هشتی دو شیب: شبیه یک کتاب بازشده به‌سمت پایین
• تک شیب استاندارد: دارای یک شیب از راست به چپ یا از چپ به راست
• سوله قوسی: قوشی شکل
• هفتی دو شیب: شبیه یک کتاب بازشده به‌سمت بالا

لازم به ذکر است که سوله استاندارد ممکن است یک‌دهانه و یا چند‌دهانه باشد. برای مثال، در سوله سه‌دهانه با سقف قوسی، سه سقف قوسی در کنار هم روی سقف دیده می‌شود.

کف‌سازی سوله استاندارد

مواد مورد استفاده در کف‌سازی سوله، تا حد زیادی براساس نوع استفاده از سازه مشخص می‌شوند. موادی که به‌شکل رایج برای کف‌سازی سوله کاربرد دارند، شامل موارد زیر هستند:

بتن

بتن یکی از بهترین و مقاوم‌ترین مواد برای کف سوله است. این ماده به‌خصوص در سوله‌هایی که محل کارگاه هستند و یا ابزار سنگین در آن‌ها استفاده یا ذخیره می‌شود، کاربرد دارند. کف‌پوش بتن به دو شکل اعمال می‌شود:

بتن‌ریزی در محل: در این روش زمین قبل از ریختن بتن تسطیح و متراکم می‌شود. همچنین ممکن است از میلگرد یا مش سیم برای تقویت دال استفاده شود. بتن در محل، عمل‌‌آوری شده و روی سطح ریخته می‌شود. این روش، فوق‌العاده بادوام و مقاوم در برابر آفات است و پایداری عالی را فراهم می‌کند. همچنین مشکلات رطوبت را به‌حداقل می‌رساند.

بلوک‌های بتنی

در این روش از بلوک‌های بتنی پیش‌ساخته استفاده می‌شود. بلوک‌های بتن با استفاده از قالب‌های از قبل ساخته‌شده تولید می‌شوند و پس از خشک‌شدن برای قرار‌گرفتن در کف، به محل منتقل می‌گردند.

تخته سه‌لا روی تیرچه

این روش شامل قراردادن ورق‌های تخته سه‌لا بر روی چهارچوبی از تیرچه‌های چوبی است. این روش برای موارد استفاده سبک  مناسب است و امکان دسترسی به زیر بلوک‌های چوبی را فراهم می‌آورد.

اپوکسی

گاهی برای مقاوم‌کردن بیشتر بتن، از یک لایه اپوکسی بر روی آن استفاده می‌شود. بتن اگرچه محکم است، اما ممکن است در طول زمان توسط تجهیزات سنگین آسیب ببیند، نصب یک لایه اپوکسیروییتن، می‌تواند طول عمر آن را زیاد کند.

موزائیک

استفاده از موزائیک نیز برای کف سوله مناسب است. با این حال اگر استفاده از سوله سنگین باشد، ممکن است موزائیک‌ها ترک بخورند.

درب‌های سوله استاندارد

درب‌های سوله استاندارد بر اساس پهنای آن مشخص می‌شوند. سوله‌هایی با عرض 10 تا 36 متر و با ارتفاع متوسط 12 متر، معمولا به درب‌های متوسط نیاز دارند. در مورد سوله‌های با سقف‌های قوسی، معمولا درب با اندازه 10 تا 24 متر تولید می‌شود.

درب‌های سوله سازی استاندارد معمولا دولنگه هستند تا امکان عبور و مرور افراد و تجهیزات را فراهم کنند.

مزایای سوله استاندارد

خرید و استفاده از سوله استاندارد، با مزایای زیر همراه است:

• ایمنی: سوله استاندارد ایمن است.
• تطبیق‌پذیری: بسته به نیازهای فردی، می‌توان از این سوله‌ها برای استفاده‌های مختلف مانند کارگاه، سوله باغ یا فضای سرگرمی استفاده کرد.
• افزایش ارزش ملک: با استاندارد‌سازی سوله، ارزش فروش مجدد آن بیشتر می‌شود.
• دوام: سوله ساخته‌شده با مواد محکم و روش‌های ساخت حرفه‌ای، عمر طولانی داشته و به‌حداقل تعمیر و نگهداری نیاز دارد.
• دسترسی: یک سوله استاندارد، دسترسی آسان به ابزارها و تجهیزات پرکاربرد را فراهم می‌کند و به کارگران کمک می‌کند تا به‌راحتی در فضای سوله رفت‌و‌آمد کنند.
• قیمت مناسب: ساخت سوله استاندارد، باعث صرفه‌جویی در هزینه در مقایسه با اجاره فضای ذخیره‌سازی یا ساختن سازه‌های پیچیده‌تر می‌شود.

نکات مهم در انتخاب و خرید سوله استاندارد

هنگام خرید و انتخاب یک سوله استاندارد، لازم است موارد زیر را در نظر بگیرید:

• هدف: نحوه استفاده از سوله (به‌عنوان مثال: انبار، کارگاه، باغبانی) را مشخص کنید.
• اندازه: دقت کنید که برای هدف مورد نظر خود به چه اندازه سوله‌ای نیاز دارید.
• فونداسیون: اطمینان حاصل کنید که سوله مورد نظر، فونداسیون خوبی دارد.
• تهویه: تهویه، بسیار اهمیت دارد. سوله‌ای را انتخاب کنید که مجهز به سیستم تهویه باشد.
• پنجره‌ به‌اندازه لازم: سوله‌ای که انتخاب می‌کنید، بهتر است دارای پنجره باشد.
• دسترسی و امنیت: به‌دنبال درب‌های دوتایی یا دهانه‌های عریض برای دسترسی آسان باشید و مکانیسم‌های قفل را برای امنیت در نظر بگیرید.

جمع بندی

سوله استاندارد سوله‌ای است که ساخت آن، از ابتدا تا انتها، برعهده مهندس است و همه‌چیز آن از درب و پنجره گرفته یا طراحی و اجرا، کاملا مطمئن است. تنها چنین سوله‌ای کاملا ایمن بوده و نیاز صنایع مختلف را برطرف می‌کند.