ساختار سولهها از اجزا و بخشهای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام نقشی حیاتی در پایداری و عملکرد کلی سازه دارند. اجزای سوله شامل ستونها، تیرها، پوشش سقف، دیوارها، سیستمهای مهاربندی و اتصالات میشوند که هر یک وظایف خاصی را بر عهده دارند. شناخت دقیق و درست اجزا تشکیلدهنده سوله و نحوه تعامل آنها با یکدیگر، به معماران و مهندسان کمک میکند تا سولهای مقاوم و کارآمد طراحی و اجرا کنند. در این مقاله، به بررسی و تشریح قصد داریم شما را با اجزای سوله صنعتی و همچنین ویژگی هر جزء آن بیشتر آشنا کنیم.
اجزای تشکیلدهنده سوله
هر سوله صنعتی و غیرصنعتی از اجرای مختلفی تشکیل شدهاست. همانطورکه در بالا نیز مطالعه کردید، هر جزء در ساخت سوله و همچنین مقاومت و کارایی آن نقش مهمی را دارد. در ادامه، اجزای سوله را به شما معرفی خواهیم کرد.
1.قاب
یکی از مهمترین اجزای سوله، قابهای اصلی آن است که در اصطلاح فریم نامیده میشود. فریمها مجموعهای از تیرها و ستونها هستند که اسکلت اصلی سوله را تشکیل میدهند و از اهمیت ویژهای برخوردارند.
این قابها نهتنها ساختار اصلی سوله را شکل میدهند، بلکه نقش حیاتی در پایداری و استحکام سازه دارند. ستونها و تیرهای سوله از اجزای اساسی این قابها بهشمار میآیند و وظیفه تحمل وزن سوله و مقاومت در برابر بارهای اضافی ناشی از عوامل محیطی مانند باد، باران و برف را بر عهده دارند.
نحوه اتصال ستونها و تیرها در سوله، بهطور مستقیم بر مقاومت و استحکام کل سازه تاثیرگذار است. تیرهای شیبدار که به آنها رفتر گفته میشوند نیز نقش مهمی در پایداری و عملکرد سازه دارند. در ادامه، با ما همراه باشید تا با رفترها بیشتر آشنا شوید.
2.رفتر
در ساختار سوله، کنار هم قرارگرفتن ستونها و تیرکهای فلزی، قاب اصلی سوله را تشکیل میدهند. رفتر (Rafter) که بهعنوان تیر شیبدار سوله نیز شناخته میشود نقش مهمی در این قاب ایفا میکند. در ایران، ساخت ستونها و رفترها بهدلیل تغییرات لنگر در آنها، ساختاری غیرمنشوری دارند و بهصورت طول و عرض متغیر اجرا میشوند تا هزینه ساخت سوله بهصرفهتر باشد.
درصورتیکه دهانه سوله بزرگ باشد، رفترها و ستونها باید بزرگتر از پروفیلهای موجود در بازار باشند. در این حالت، بهجای خرید پروفیلهای موجود، از تیر ورق استفاده میشود. این ورقها جوش داده میشوند تا ستون و تیر موردنظر ساخته شود که معمولا در سوله تیرورقی کاربرد دارد. رفتر همان تیرکهای شیبدار سوله است که از بالا به ستونهای سوله متصل میشود و محل اتصال دو رفتر را تاج مینامند.
رفترها بار سقف را به ستونها منتقل میکنند و نبشیهای اتصالدهنده و پیچها، پرلینها را به رفتر قابهای اصلی سازه متصل میکنند. این اتصالها برای پایداری و استحکام سازه بسیار حائز اهمیت هستند.
3.سگراد
سگراد (Sag Rod) یکی از اجزای حیاتی و کلیدی در ساخت سولهها بهشمار میرود؛ زیرا نقش بسیار مهمی در توزیع و انتقال بارهای وارد بر دیوارهها و ستونها دارد. وظیفه اصلی سگراد این است که وزن و بار تحمیلشده بر دیوارهها را به ستونها منتقل کرده و بهاینترتیب از تمرکز تنشها در نقاط خاص جلوگیری کند. هرگونه نقص یا ایراد در ساختار سگراد میتواند به کاهش مقاومت و پایداری کل سوله منجر شود؛ زیرا تنشهای اطراف بهطور مستقیم بر تمام سوله تاثیر میگذارند.
یکی از وظایف مهم سگراد بهعنوان یکی از اجزای سوله، نگهداشتن لاپهها یا پرلینها در جهت ضعف مقطع آنها است. این قطعه بهطور گستردهای با نام “سه میل مهارهای سقفی” نیز شناخته میشود.
لاپهها بهدلیل بارهای ثقلی دچار ضعف میشوند و به همین دلیل در معرض کمانش پیچشی جانبی قرار میگیرند. در چنین شرایطی، استفاده از سگراد در ساخت سوله ضروری است تا از کمانش و تغییر شکل ناخواسته جلوگیری شود.
سگراد با ویژگی خاص خود در انتقال بار کششی از نیروهای ثقلی به راس سوله، بهطور موثری از کمانش پیچشی جانبی لاپهها جلوگیری میکند. این قطعهها با استفاده از پیچ پلاک بههم متصل میشوند و در برخی موارد بهعنوان میل مهارهای سقفی نیز کاربرد دارند.
درواقع، همکاری و هماهنگی بین سگراد و لاپه بهگونهای است که هر دو بهطور مکمل عمل کرده و وزن و بارهای وارده را به بهترین شکل ممکن در ساختار سوله توزیع میکنند. این هماهنگی باعث میشود تا سولهها بهطور موثر و با کارایی بالا در برابر بارهای مختلف، مقاوم باقی بمانند.
4.پرلین (لاپه)
پرلین سقف (Purlin) یکی از اجزای سوله است که نقش تیرهای فرعی سقف را ایفا میکند. این قطعات فلزی بهصورت افقی در فواصل از پیش تعیینشده در راستای طول سوله و بین قابهای اصلی قرار میگیرند.
لاپهها بهعنوان یکی از اصلیترین قطعات سوله فلزی، درواقع تیرهای افقی فلزی هستند که در فواصل مشخص تعبیه میشوند و وظیفه اصلی آنها، تحمل وزن سقف و توزیع یکنواخت این بار بر سازه فلزی سوله است. این تیرها بهگونهای طراحی شدهاند که بتوانند فشار و بارهای واردشده از سمت پوشش سقف را بهخوبی متحمل شوند و از تمرکز تنشها بر یک نقطه جلوگیری کنند.
برای ساخت پرلینها از ناودانی یا مقاطع سرد نورد مدل زد (Z) استفاده میشود. این مقاطع به وسیله پیچ و مهره به قابهای اصلی سوله متصل میشوند و بهاینترتیب، یک ساختار محکم و یکپارچه ایجاد میکنند که میتواند بارهای وارده بر سقف را بهطور موثر منتقل کند.
علاوهبراین، لاپههای جانبی یا گیرتها نیز نقش مهمی در تحمل بارهای جانبی و بارهای وارد بر دیوارها ایفا میکنند. این قطعات فلز که بهعنوان مهارکننده عمل میکنند از مقاطع Z شکل و ناودانیها ساخته شده و به ستونهای سوله متصل میشوند تا مقاومت سازه را در برابر باد و نیروهای جانبی افزایش دهند.
5.استرات
یکی دیگر از اجزای سوله، استرات سوله (Strut) است که بهعنوان کلاف افقی شناخته میشود و وظیفه آن مقاومت در برابر فشارهای طولی است. استراتها با طولهای متغیر بین ۵ تا ۸ متر نقش تکیهگاه جانبی را ایفا میکنند و به ستونها کمک میکنند تا وزن کل سازه را بهطور موثرتری تحمل کنند. این قطعات افقی، با اتصال میان ستونها از خمیدگی آنها جلوگیری کرده و به انتقال نیروها بهصورت متقارن کمک میکنند.
6.وال پست
وال پست (Wall Post) یکی دیگر از کلیدیترین اجزای سوله است که بهعنوان المانهای قائم نگهدارنده دیوارها عمل میکند. وال پستها که بهصورت قائم و افقی استفاده میشوند، نقش مهمی در استحکام دیوارها و کاهش سطح بادگیر ستونهای اصلی دارند. این اجزا بهعنوان پایهای برای درهای ورودی سوله نیز عمل میکنند و تاثیر بهسزایی در مقاومت کل سازه دارند.
7.سینهبند
برای جلوگیری از کمانش پیچشی و جانبی در تیرهای رفتر در نواحی با لنگر منفی (جایی که بال پایینی تیر تحتفشار قرار دارد) از عناصری به نام سینهبند و پیچ استفاده میشود. این سینهبندها وظیفه دارند بال تحتانی رفتر را به لاپهها متصل کنند و بدین وسیله از تغییر شکلهای ناخواسته و کمانش جلوگیری کنند. در اغلب موارد، سینهبندها از مقاطع نبشی ساخته میشوند و برای نیرویی معادل ۲ درصد از نیروی فشار وارده بر بال، طراحی و محاسبه میشوند. این طراحی دقیق و استفاده از عناصر مقاوم، به بهبود پایداری و ایمنی سازههای فلزی در برابر نیروهای مختلف کمک میکند و عمر مفید سازه را افزایش میدهد.
8.پی
پی یا فونداسیون، پایه و اساس هر سازهای است و در سولهها نیز برای انتقال نیروها به خاک استفاده میشود. استفاده از پیهای عمیق و ایجاد ستونکهای بتنی (پدستال) روی پی، از خوردگی و بلندشدن سوله جلوگیری کرده و به استحکام بیشتر سازه کمک میکند؛ بنابراین، اگر پی یا فونداسیون سوله درست باشد، سوله در برابر وزش طوفان و باد مقاومت بالایی خواهد داشت.
فونداسیون سوله، یکی از اجزای مهم در سوله
9.مهاربند
مهاربندها (Braces) در انواع افقی و قائم برای افزایش استقامت سوله و مهار بارهای جانبی و نیروهای وارد بر سقف استفاده میشوند. این قطعات فلزی با طراحی و پیادهسازی بهصورت ضربدری، از سوله در برابر وزش بادهای تند و نیروهای زلزله محافظت میکنند. انواع مهاربندهای سوله شامل مهاربند ۷و ۸، مهاربند ضربدری، بادبند قطری و مهاربند نوع K، هستند.
10.پوشش سقف
پوشش سقف نیز یکی دیگر از اجزای سوله است که در انواع مختلفی مانند ساندویچ پانل، ورق گالوانیزه و توری مرغی اجرا میشود. ساندویچ پانل بهدلیل کیفیت و دوام بالا، مقاومت در برابر بارش برف و باران و عایقبودن در برابر سرما، بهترین انتخاب برای پوشش سقف در مناطق سردسیر است.
پوشش سقف سوله و ستونهای سوله
جمع بندی
اجزای سوله فلزی، هر کدام وظیفه خاص و مهمی را بر عهده دارند. حتی کوچکترین اشتباه در محاسبات یا در مونتاژ قطعات میتواند کل سازه را در خطر نابودی و ریزش قرار دهد و پایداری و مقاومت آن را بهشدت به خطر بیندازد. هر یک از اجزا سوله با دقت و مهندسی خاصی طراحی و ساخته میشوند تا به بهترین نحو ممکن نقش خود را در استحکام و پایداری سوله ایفا کنند.
درنتیجه، هماهنگی دقیق و درست بین اجزا سوله صنعتی باعث ایجاد یک سازه مقاوم و پایدار میشود که قادر به تحمل بارها و نیروهای مختلف است و از مشکلات احتمالی جلوگیری میکند. اعتماد به تخصص و دانش مهندسین اجرایی، کلید موفقیت در ساخت یک سوله ایمن و کارآمد است. برای دریافت مشاوره صفر تا صد پروژه خود میتوانید با مهندسین شرکت سوله سازی سوله گستر، در تماس باشید.
